Waarom?

De geluidsomgeving onderwater heeft een culturele, ecologische en economische waarde. Geluidsopnames kunnen worden gebruikt om de Ocean Literacy (kennis over de oceaan) en milieubewustzijn te vergroten. Het functioneren van de oceanen beter begrijpen kan helpen om kritieke milieuproblemen effectief aan te pakken en om maatregelen voor mariene bescherming, duurzaam beheer en exploitatie te ondersteunen. Menselijke invloeden op de geluidsomgeving, zoals het lawaai afkomstig van grote schepen, kunnen leiden tot verlies van habitat, verstoring van de communicatie tussen zeedieren of lagere kans op succes bij natuurherstelprojecten. Daarom heeft een gezonde geluidsomgeving ook een economische waarde, onder andere voor de visserij, voor het functioneren van ecosystemen en kustbescherming.

Om de effecten van geluidsoverlast op het zeeleven te beperken, is het noodzakelijk om de geluidsomgeving op een kwantificeerbare manier te begrijpen en te rapporteren aan beleidsmakers. Het karakteriseren van individuele detecties van geluiden die bijdragen aan de onderwater geluidsomgeving is een intensieve taak, zeker in kust- en troebele gebieden is het een uitdaging om de bron van elk gedetecteerd geluid vast te stellen.

Het doel van de onderwatergeluidsbibliotheek is om een breed scala aan onderwater geluiden uit het mariene ecosysteem te verzamelen, te beheren en publiek toegankelijk te maken. Door het publiek uit te nodigen om te luisteren naar deze diverse en vaak onbekende geluidsomgevingen en individuele geluiden, wil het project bewustzijn creëren over de rijke akoestische omgeving van de oceaan en het ecologisch belang ervan.

Voor beleidsmakers biedt de bibliotheek een kans om vertrouwd te raken met de diversiteit en de rol van natuurlijke en onnatuurlijke onderwatergeluiden, wat kan bijdragen aan beter geïnformeerde beslissingen rond oceaangezondheid en geluidsvervuiling. Daarnaast wil het platform internationale wetenschappelijke samenwerking bevorderen door een gedeelde ruimte te bieden waar onderzoekers geluidsopnames kunnen bijdragen en raadplegen.

De geluidsbibliotheek kan de ontwikkeling van automatische modellen ondersteunen die deze geluiden detecteren en classificeren, wat bijdraagt aan ons begrip van de mariene geluidsscene, haar biologische en fysische componenten, en de impact van menselijke activiteiten op deze complexe akoestische omgeving.

Voor onderzoekers biedt deze bibliotheek een kans om op een gestructureerde manier geluiden te delen, te vergelijken en als referentie collecite. Dit is belangrijk omdat onderwatergeluiden nog grotendeels onbekend zijn, en slechts weinig geluiden met zekerheid aan een specifieke producent (soort) kunnen worden toegewezen. De ‘Marine SoundLib’ biedt het kader om over instituten heen samen te werken aan het verkleinen van deze kenniskloof.

Wat?

Geluid is een trilling die zich voortplant als een akoestische golf door een medium zoals lucht of water. Geluiden worden vaak beschreven zoals ze worden waargenomen, bijvoorbeeld hard of zacht, hoog of laag. Wetenschappers beschrijven geluiden aan de hand van kenmerken die meetbaar zijn met instrumenten, zoals intensiteit, frequentie en duur. Intensiteit hangt samen met het volume van het geluid en wordt gemeten in decibel (dB), terwijl frequentie verband houdt met de waargenomen toonhoogte en wordt gemeten in Hertz (Hz).

Het natuurlijke geluidsspectrum van de oceaan is een dynamische omgeving, opgebouwd uit zowel biotische als abiotische geluiden. Biotische geluiden omvatten de roepen van walvissen, de fluittonen van dolfijnen, het knorren van vissen, het krassende geluid van krabben, enzovoort. Zeedieren gebruiken geluid om te communiceren, voedsel te zoeken, te paren of om predatoren te vermijden. Abiotische geluiden van de oceaan zijn bijvoorbeeld golven, onderwatervulkanen of krakend ijs. Het vermogen om geluid te produceren en te ontvangen is van levensbelang voor het overleven van zeedieren. Menselijke activiteiten dragen ook bij aan de geluidsscene en kunnen dus invloed hebben op het zeeleven. Het begrijpen van deze impact kan op verschillende manieren worden aangepakt: door het kwantificeren van de toegevoegde decibels aan het systeem, het bestuderen van de fysiologische en gedragsmatige effecten van bepaalde geluiden op fauna en door ons begrip te vergroten van hoe dieren geluid gebruiken in hun levenscyclus.

Voor meer informatie over onderwatergeluid en geluidsscènes, bezoek de Dosits-website.

Hoe werden de huidige gegevens verzameld?

Onderwatergeluid wordt verzameld met hydrofonen, apparaten die sterk lijken op microfoons, maar geschikt zijn voor gebruik onder water. Voor meer informatie kunt u terecht op How is sound measured. 

De momenteel beschikbare data (July 2025) in deze bibliotheek werd verzameld in het Belgische deel van de Noordzee, voornamelijk binnen het kader van het LifeWatch project. Een akoestische netwerk was opgezet met als doel (semi-)continue akoestische data te verzamelen op meerdere locaties om langetermijntrends, seizoens-, maancyclus- en dag-nachtpatronen, evenals ruimtelijke patronen vast te leggen. Alle meetstations lagen in de buurt van scheepswrakken, omdat scheepswrakken over het algemeen hotspots van biodiversiteit zijn en meestal worden vermeden door sleepnetvisserij.

In deze context wordt een "deployment" gedefinieerd als een meetinterval dat overeenkomt met de periode waarin een hydrofoon in het water is zonder wijziging van de opname-instellingen. De hydrofoon is in verticale positie bevestigd aan een bodemverankerde lander, ontworpen door VLIZ, op 1 meter boven de zeebodem. Het gebruik van dergelijke verankeringen voor wetenschappelijke doeleinden en alle gekoppelde projecten is hier te vinden.

Stations van LifeWatch Breedband Akoustisch Network in BPNS

Hoe kunnen onderzoekers bijdragen?

In de toekomst zal SoundLib openstaan voor onderzoekers wereldwijd die hun data willen bijdragen. De database zal linken naar de originele data en afhankelijk van de gekozen licentie worden langetermijntrends weergegeven in de bibliotheek. Bijdragen met langetermijn-geluidsopnames vergroot de vergelijkbaarheid tussen verschillende opnameplaatsen. Anderzijds zal het bijdragen van specifieke geluidsgebeurtenissen ons in staat stellen om overeenkomsten en verschillen tussen geluiden van verschillende locaties te identificeren, waardoor de kans toeneemt dat we kunnen ontdekken welk dier welk geluid maakt. Om deze functionaliteit te verkennen, bezoek de similarity plot van de geselecteerde geluidsevents.

Ben je een wetenschapper en wil je bijdragen? Neem dan contact met ons op via: passiveacoustics@vliz.be